Zirveye Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Gümen başta olmak üzere Tarım ve Orman Bakanlığından genel müdürler ve üst düzey yetkililer, mülki erkân, sivil toplum ve meslek örgütlerinin başkanları ve yöneticileri, basın mensupları ile bine yakın Alt Birlik Üyesi katıldı.
Zirvenin açılış konuşmasını Türkiye Tohumcular Birliği (TÜRKTOB) Yönetim Kurulu Başkanı Hacı Ömer Güler yaptı.
TÜRKTOB Yönetim Kurulu Başkanı Hacı Ömer Güler, tohum ve tohumculuk sektörünün önemine değindikten sonra sektörün sorunlarını ve çözüm önerilerini sırladı.
TÜRKTOB Başkanı Güler özetle şöyle konuştu:
"Yerli ve milli tohumluk (tohum, fide, fidan, süs bitkileri) üretimimizin, ihtiyacımızı karşılama oranı, stratejik ürünlerde %100’ün üzerinde, diğer ürünlerde ise %100’e çok yakındır.
Geçtiğimiz yıl 1 milyon 400 bin tona yakın sertifikalı tohumluk, 137 milyon adet meyve fidanı, 2 milyon adet asma fidanı, 6 milyar adet sebze fidesi, 91 milyon adet çilek fidesi ve 2 milyar adet süs bitkisi ürettik.
Son 10 yılda sertifikalı tohum üretiminde %100, fidan üretiminde %300, fide üretiminde %95, süs bitkileri üretiminde son % 75 artıştan söz ediyoruz.
Tohumculuk sektörü 2018 yılından itibaren dış ticaret fazlası veren, toplamda ihracatın ithalatı karşılama oranı 2022 yılı sonu itibarıyla tohumda %137, tüm tohumculuk alanına baktığımızda yani fidan ve süs bitkilerini de eklediğimizde %173 olan bir sektör konumuna gelmiştir.
Bugün 121 ülkeye tohum ihracatı yapıyoruz, fidan ve süs bitkilerini eklediğimizde ülke sayısı 132’ye çıkıyor.
Bu ülkelerin içinde tohumculukta dünya lideri olan ABD, dünya ikincisi olan Çin, 3.sü olan Fransa da var.
İhracat yapmadığımız Avrupa ülkesi yok. Bununla birlikte Türk cumhuriyetleri, Orta Doğu, Körfez Ülkeleri ve Afrika’ya 2022 yılı sonu itibariyle 386 milyon dolarlık ürün sattık.
2023 yılının ilk 9 ayında ise tohum ihracatı 235 milyon dolar olarak gerçekleşti. 23 milyon dolar dış ticaret fazlası verdik.
Yine 2023 yılı ilk 9 ayında, 26,5 milyon dolarlık fide fidan ihracatı ile 30 milyon dolarlık dış ticaret fazlasına imza attık.
Aynı zaman diliminde 35 milyon dolar dış ticaret fazlasıyla 82,2 milyon dolarlık süs bitkileri ihracatı yapıldı.
Üstelik tüm bunları nüfusu artan, pandemi ve savaşlarla boğuşan, değişen ticaret kurallarıyla yeniden dizayn edilen bir dünyada başardık.
Ayrıca bildiğiniz gibi küresel ısınma ve kuraklığın olumsuz etkileri tohumculuk sektöründe dayanıklılık, verimlilik ve kalite arayışını da her geçen gün daha fazla önemli hale getiriyor.
Tohumculukta yeni teknolojiler ile değişen iklim koşulları dikkate alınarak yapılacak ıslah çalışmaları ve sürdürülebilirliğin sağlanması gıda güvenliği açısından eskisinden çok daha büyük önem taşıyor.
Tohumculuk Kanunu’nun yürürlüğe girdiği günden bugüne geçen 17 yıllık süre içinde, değişmesi gereken konularla ilgili önemli bir veri birikimi oluşmuştur. Ayrıca değişen uluslararası mevzuata da uyum sağlamak zorunludur.
Kanundaki ve ikincil mevzuatlardaki güncellenmelerin bir an önce yapılması sektörün en önemli talebidir.
Tohumculuk sektörünün en önemli ihtiyacı, bitki ıslahı ve çeşit geliştirmedir. Ancak bu faaliyet önemli olduğu kadar da zor, büyük yatırım gerektiren ve uzun zaman alan bir faaliyettir. Bu nedenle öncelikle çeşit geliştirme çalışmaları olmak üzere AR-GE faaliyetlerine ayrılan kaynaklar arttırılmalıdır.
Tarımsal Destekleme Bütçesi içinde giderek azalan tohumculuk destekleri oranı artmalıdır.
Sertifikalı tohum kullanım destekleri, tohumluk satış fiyatları ve artan girdi maliyetlerine uygun olarak düzenlenmeli, destekler zamanında açıklanmalı ve ödenmelidir.
Tohumculuk desteklemeleri TÜRKTOB ve Alt Birlikleri kanalıyla ödenmelidir.
Döner sermaye ücretleri makul seviyelere çekilmelidir.
T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ve Tarım Kredi Kooperatiflerince Tarımsal Üretime Dair Düşük Faizli (sıfır faizli) Yatırım ve İşletme Kredisi’nin kullanımının kolaylaştırılması, limitlerin artması ve vadelerin uzatılması sektörümüz için çok gereklidir.
İhracat artışının devamı için ihracatın öncelikli hale gelmesi sağlanmalı, mevzuat değişiklikleri yapılmalı, destek ve kredi imkânları geliştirilmelidir.
Ayrıca yurt dışında çeşit tescili işlemleri kolaylaştırılmalı, potansiyel pazarlara giriş olanakları arttırılmalı, sertifika ve karantina uygulamaları iyileştirilmeli, ISTA sertifikası ile ihracat tekrar başlamalıdır.
Tohumculuk sektörünün en kolay ulaşabileceği dış pazar olan Türk cumhuriyetlerinde tohumculuğun geliştirilmesi ve ticaretin artması için kısa adı ECOSA olan Ekonomik İşbirliği Ülkeleri Tohumcular Birliği’nin devletimizin maddi ve manevi desteğine ihtiyacı vardır.
İşletmelerimiz KOBİ kapsamına alınmalı, böylelikle KOSGEB desteklerinden yararlanmaları sağlanmalıdır.
Tohumculuk Kanununda “Tohumculukla ilgili faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişiler, faaliyet konuları ile ilgili alt birliğe üye olmak zorundadır.” ifadesi yer almasına rağmen birliklere üye olmadan faaliyet yürütenlere karşı Tarım ve Orman Bakanlığı il müdürlükleri daha etkin olmalıdır.
Ayrıca kamu alımlarında ve desteklemelerinde birlik üyeliği aranması şart olmalıdır.
Fidancılıkta kayıt dışı üretimin en önemli nedeni olan sertifikalandırma maliyeti azaltılmalı, fidan etiketi basma yetkisi Türkiye Tohumcular Birliğine verilmeli, talep gören çeşitlerin tescil edilmesinin önündeki engeller kaldırılmalıdır.
Tohumculuk Kanunu altında yer alan tüm faaliyet konularında %1 olan KDV, süs bitkileri sektöründe %20’dir. Süs bitkileri üretiminin artması ve sektörün net ihracatçı konumunu sürdürebilmesi için KDV oranı düşürülmelidir.
%90’nı 5 yıldan az süreyle kiralık olan alanlarda üretim yapan süs bitkileri sektörüne uzun dönem kiralayabileceği araziler ve ihtisas bölgelerinde üretim yapma imkanı sağlanmalıdır.
Üreticilerimize fide alım desteği verilmelidir. Enerji maliyetlerinin azalması için sektörün desteğe ihtiyacı vardır.
Sertifikalı tohum yetiştiriciliği ciddi bir bilgiye sahip olmayı gerektiren bir iştir. Bu nedenle tohum yetiştiricileri ayrıca desteklenmelidir.
Sertifikalı tohumlukların borsalarda satışı söz konusu olmadığı için borsa tescilinde ticaret borsası kesintisi yapılmaması sektör için önemli bir destek olacaktır.
Biz TÜRKTOB ve tohumculuk sektörü olarak kendimizi yeni yüzyılında da ülkemizin yedi düvele karşı verdiği mücadelenin en önemli neferlerinden biri olarak görüyor ve bu bilinçle hareket ediyoruz.
İlginiz, desteğiniz, teşrifleriniz için çok teşekkür ediyor, Yeni Yüzyılında Türkiye Tohumculuk Zirve’mizin Türkiye’mize hayırlı olmasını diliyorum."
Ardından söz alan Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürü Uğur Erdem ise özetle şöyle konuştu:
"Tohumculuk sektörümüzün tüm taleplerini değerlendiriyor, gerekli politikaları oluşturuyor ve uyguluyoruz. İletişime her zaman açık olduk bundan sonra da olmaya devam edeceğiz. Tohumculuğumuz ilgili kanunların yürürlüğe girmesi ve TÜRKTOB ile Alt Birliklerin kurulmasının ardından çok büyük gelişme gösterdi, büyüdü. Artık yeni bir vizyon ile hareket etmek gerekiyor. Bu nedenle bu zirveyi çok önemsiyoruz. Bu zirveden çıkacak sonuçlar bizler için yeni yol haritası olacaktır."
Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Gümen ise Türkiye’nin yeni yüzyılında bitkisel üretimde en büyük yatırımı tohumculuk sektörüne yapacaklarını vurguladıktan sonra özetle şöyle konuştu:
"Ülkeler tarımda da korumacı politikalara yöneliyor. Bizlerde bakanlık olarak başta tohumculuk sektörü olmak üzere yeni politikalarımızı gelişen şartlara göre revize ediyoruz. Ulusal ve uluslararası alanda daha rekabetçi bir tarım sektörünü oluşturuyoruz. Desteklerimiz artarak devam ediyor. Projelerimiz çoğalıyor, kapsamları genişliyor.
Tohumculukta da verimli ve kaliteli tohum üretiminin artması için gayret gösteriyoruz. Tohumlarımızın %97’sini yurt içinde üretiyoruz. İklim değişikleri ve kuraklığın olumsuz etkileri ile mücadele edecek yeni tohum çeşitlerinin geliştirilmesi için araştırma – geliştirme ve ıslah programları uyguluyoruz.
Tarımsal üretim planlaması, sözleşmeli üretim, arazilerin kayıt altına alınması, atıl tarım arazilerinin üretime kazandırılması gibi çok önemli konularda 2023 yılında ciddi mesafe kaydettik. Bu çalışmalar sertifikalı tohuma olan ihtiyacımızı artıracak. Hem üretim hem de kalitede tohumculuk sektörümüzü geleceğe taşıyacak adımları hep birlikte atacağız.
Güçlü Türkiye’nin yolu güçlü tarım sektöründen geçiyor. Başta araştırma – geliştirme ve çiftçi eğitimi olmak üzere tüm alanlarda bu amaç için çalışıyoruz.
Tohumculuk sektörünün tüm taleplerini tek tek inceliyoruz. Birlikte çakışmaya devam edeceğiz. Kapımız her zaman sizlere açık. Zirvenin sektörümüze hayırlı olmasını diliyorum.’’
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı ise zirveye video mesaj ile katıldı.
Bakan Yumaklı’nın mesajı şöyleydi:
"Kıymetli Sektör Temsilcileri Değerli Konuklar,
Sizleri sevgi ve saygıyla selamlıyorum. Zirvenin sektör ve ülkemiz için hayırlara vesile olmasını diliyorum. Bitkisel üretime yapılacak en önemli altyapı yatırımının tohumculuk olduğunu biliyoruz.
Bakanlık olarak, üretimimizin geleceğini korumak için, tohumculuk sektörümüze yönelik politikaları hep ön planda tutuyoruz.
Son 21 yılda, mevzuat çalışmaları başta olmak üzere, sektörün rekabet gücünü artırmak için önemli çalışmalar yürüttük ve yürütmeye devam ediyoruz.
Sektörün gelişimi ve çiftçi-tohumcu entegrasyonunu sağlamak için önemli miktarda destek ve hibe verdik.
Bu çalışmalarla, tohumun yetersiz olduğu türlerde üretimi arttırdık.
Verim ve kalite bakımından en gelişmiş standartları yakalamak için mesai harcadık.
Bunların sonucu olarak bugün, ülkemizde kullanılan tohumların yüzde 97’si yurt içinde üretiliyor. Son 21 yılda tohumluk üretimimizi 10 kat artırdık.
Sektör 97 ülkeye ihracat yapıp, ekonomiye 233 milyon dolarlık katkı sağlayan bir konuma geldi. Bu başarı için sektörün tüm paydaşlarını ayrı ayrı tebrik ediyorum.
Kıymetli Konuklar,
Küresel iklim değişikliğinin etkilerini her geçen gün hissettiğimiz bir dönemdeyiz.
Bunun için; kuraklık, tuzluluk, düşük sıcaklık, aşırı yağışlar gibi koşullarda dahi yetiştirilmeye uygun ıslah programları yapıyoruz.
Bildiğiniz gibi şeker pancarı tohumunu ağırlıklı olarak ithal ediyoruz.
Bu zirvede bir müjdeyi sizinle paylaşmak isterim.
Türk Şeker Genel Müdürlüğümüz, yoğun ıslah çalışmaları sonucunda Türkşeker 2023 ve Türkşeker 2053 şeker pancarı çeşitlerini geliştirdi.
Böylece; Cumhuriyet tarihinin ilk milli ve yerli, hastalıklara dayanıklı şeker pancarını 2025 yılından itibaren çiftçimizle buluşturacağız.
Ayrıca; Tohumculuğa verdiğimizi önemi Orta Vadeli Programda da gösterdik.
İnşallah yerli ve milli tohumculuğu geliştirmek üzere İhtisas Tohum Üretim Bölgeleri oluşturacağız.
Değerli Katılımcılar,
Dünya tohum ticaretinin yaklaşık 50 milyar dolar olduğu bir dönemdeyiz.
Ancak bizim bu paydan aldığımız oran ellide bir bile değil. Sektörümüzün çalışmalarını uluslararası alanda ön plana çıkarmak bizim için önemli.
Bakanlık olarak 9 farklı ülkeye yurtdışı tarım müşaviri atadık. Yurtdışında farkı ülkelerde yatırım yapmak isteyen müteşebbislerimize
12 ülke için yatırım rehberi yayımladık. Bu imkânları çok iyi değerlendirmemiz gerekiyor.
Ülkemizi bu alanda devler ligine çıkarmalıyız. Bunun için hep birlikte, gayretle çalışmaya devam edeceğiz. Bu zirvenin de sektörümüze yeni başarılar getireceğine inanıyorum.
Zirvedeki oturum ve görüşmelerin hayırlara vesile olmasını diliyor, hepinizi saygı ve sevgiyle selamlıyorum."
Yeni Yüzyılında Türkiye Tohumculuk Zirvesi açılış töreninin ardından oturumlarla devam etti.
Tohumculukta Yeni Yüzyıl Oturumlarının ilkine Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürü Uğur Erdem, Gıda ve Kontrol Genel Müdürü Dr. Ersin Dilber ve Toprak Mahsulleri Ofisi Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Ahmet Güldal katıldı.
İkinci oturumun konuşmacıları ise, Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürü Dr. Metin Türker, Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Dr. Hasan Gezginç, Eğitim ve Yayım Dairesi Başkanı Sayın Dr. Bülent Kahraman Çolakoğlu ve Tarım Kredi A.Ş. Yönetim ve İcra Kurulu Üyesi Mustafa Hamurcu oldu.
Tohumculukta Finansman Oturumuna ise T.C. Ziraat Bankası Tarımsal Bankacılık Grup Başkanı Serpil Günal, Tarım ve Orman Bakanlığı Tohumculuk Dairesi Başkanı Sezgin Karadeniz, KOSGEB KOBİ Uzmanı Akın Pehlivan ve TÜBİTAK Bilimsel Programlar Kıdemli Uzmanı Dr. Metin Yağcıoğlu katıldı.
Üç oturumda da zirve katılımcılarının yazılı ve sözlü olarak ilettikleri sorular detaylarıyla yanıt buldu.
11-14 Aralık 2023 / Antalya